Urodziny Państwa Zamoyskich

Czerwiec stwarza wiele różnorodnych okazji do świętowania. W tym właśnie miesiącu przypadają urodziny czterech niezwykłych osób związanych z pałacem w Kozłówce —  Adama, Aleksandra, Marii z Potockich oraz Anny z Mycielskich. 

Adam (1873–1940) swoje urodziny obchodził razem z synem – 18 czerwca. Adam był wnukiem słynącej z urody Zofii z Czartoryskich i Stanisława Zamoyskich. Kozłówkę odziedziczył po swoim kuzynie Konstantym Zamoyskim. Do odzyskania przez Polskę niepodległości związany był z dworem carskim, gdzie pełnił funkcję mistrza ceremonii i, jako jeden z kilku delegowanych, pełnił opiekę nad chorym na hemofilię carewiczem Aleksym. Po odzyskaniu niepodległości zaangażował się w działalność społeczną – był m.in. prezesem Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. Tak Adama wspominał Antoni Belina Brzozowski, brat jego synowej, Jadwigi: Co do Adama Zamoyskiego […] to pamiętam go jako postać dominującą. O lekko falujących siwych wąsach, ubranego z wyszukaną elegancją, która zdradzała wpływ dworskiego życia i ciągłości tego rodu na przestrzeni wieków. Był osobą, koło której nie można było przejść obojętnie.[1]

Aleksander Zamoyski (1898–1961), przez rodzinę i bliskich znajomych nazywany Leszkiem, kontynuował rodzinne tradycje wojskowe – był żołnierzem 1. Pułku Ułanów Krechowieckich, a także uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej. Po przewrocie majowym zamieszkał w Kozłówce na stałe, gdzie pracował jako administrator majątku. W czasie II wojny światowej aresztowany przez Gestapo i więziony w obozach w Auschwitz i Dachau. Jednak przede wszystkim Aleksander był oddanym mężem i ojcem (,,papą’’, jak nadal nazywa go młodsza córka, pani Jadwiga Inka Zamoyska) czwórki dzieci. Tak o nim pisze, wspomniany już, Belina Brzozowski: Z potomków po Adamie i Marii Zamoyskich najlepiej pamiętam Leszka, który mimo dużej różnicy wieku pomiędzy nami, aż do ostatniej chwili życia był moim ulubionym szwagrem.[2]

W kolejnym tygodniu, 24 czerwca, świętowano urodziny Marii z Potockich Zamoyskiej (1878 –1930) — żony Adama i matki Aleksandra. Była ona córką Janiny z Potockich (siostry Anieli Konstantowej Zamoyskiej) i Konstantego Potockiego (przyjaciela Konstantego Zamoyskiego). Tak wspomina ją Antoni Belina Brzozowski: Ciocia Marynka […] była duszą ówczesnej Kozłówki. O prześlicznej urodzie czarnych włosów, rzęs i brwi, i lekko śniadej cerze, była pełna uroku i ciepła. Cały pałac podlegał jej kompletnie począwszy od dość trudnego jej męża Adama, trojga dzieci: Leszka, Michała i Heleny, i całej służby domowej. To ona po uzgodnieniu z mężem zapraszała gości, urządzała różne przyjęcia, zabawy, teatr i tym podobne.[3] Podczas nieobecności męża, to ona odpowiedzialna była za codzienne funkcjonowanie majątku. Maria zaangażowana była także w działalność Towarzystwa Gimnastycznego Sokół – nazywana była nawet Druhną - Matką.

25 czerwca swoje urodziny obchodziłaby Anna z Mycielskich (1818–1859) – matka wspominanego już Konstantego Zamoyskiego. W 1842 r. poznała Jana Zamoyskiego, swojego przyszłego męża, który tak ją opisał: M. może nie rozumniejsza od matki i dużo już była w rozmaitym towarzystwie. Dość zdrowa choć brak budowy pełnej. Stosunki dobre z okolicą. Majątek ma być dobry. Zdaje się być do naprowadzenia, może dobra.[4] Małżeństwo Anny i Jana okazało się szczęśliwe. Anna spędziła dwa miesiące w należącej do męża Kozłówce, której nie polubiła – miejsce to wydawało jej się zbyt smutne. Z Janem doczekała się trójki dzieci – Jadwigi, Konstantego i Jana.

Jeśli są Państwo zainteresowani pełniejszymi biografiami naszych Jubilatów, zapraszamy na stronę internetową Muzeum.

Literatura:

1. Belina Brzozowski. A., Kozłówka w moich wspomnieniach, 2017
2. https://www.muzeumzamoyskich.pl/adam-hrabia-zamoyski-18731940
3. https://www.muzeumzamoyskich.pl/aleksander-leszek-zamoyski-18981961
4. https://www.muzeumzamoyskich.pl/Maria%20z%20Potockich%20Adamowa%20ZamoyskaPL
5. https://www.muzeumzamoyskich.pl/anna-z-mycielskich-zamoyska

Podpisy do fotografii:

1. Adam Zamoyski, II Ordynat na Kozłówce, fotografia, Władysław Rozanski, 1928, MPK/F/1770
2. Aleksander Leszek Zamoyski, ostatni właściciel Kozłówki, fotografia, 1925, ze zbiorów Jadwigi Zamoyskiej
3. Maria z Potockich Zamoyska, fotografia, autor nieznany, pocz. lat 90. XIX w., ze zbiorów Annette Zamoyskiej
4. Anna z Mycielskich Zamoyska, matka I Ordynata na Kozłówce, Konstantego Zamoyskiego, fotografia, M. Fajans, ok. 1852, MPK/F/III/46/189